Niech żyje azulejo!
Nie bez powodu wpis o charakterystycznych portugalskich płytkach zwanych azulejos zamieszczam dzisiaj. Od kilku lat bowiem, dzień 6 maja obchodzony jest w Portugalii jako Narodowy Dzień Azulejo (Dia Nacional de Azulejo). Święto malowanych ceramicznych płytek pokrytych szkliwem, portugalski parlament uchwalił 24 maja 2017 roku. Pewnie to kwestia czasu kiedy azulejo znajdzie się, obok portugalskiego gatunku muzycznego fado, na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Tymczasem azulejo, będąc w użyciu nieprzerwanie około 500 lat, zdecydowanie zasłużyło na toast!
Dziedzictwo Maurów
Azulejos, które można podziwiać na terenie Portugalii i Hiszpanii, są śladem dawnej obecności Maurów. Muzułmańscy najeźdźcy z Afryki Północnej opanowali Półwysep Iberyjski w latach 711-716. Podczas gdy portugalska rekonkwista miała miejsce w pierwszej połowie XII wieku, to w sąsiedniej Hiszpanii, ostatni mauretański bastion Grenada, chrześcijanie odbili dopiero w 1492 roku.
Pierwsze zakłady garncarskie na Półwyspie Iberyjskim powstały na terenie Hiszpanii – w Sewilli, Maladze, Toledo i Walencji. Najsłynniejsze kafelki pochodziły z tego pierwszego miasta i uznawane były również za najpiękniejsze. Azulejos w kulturze portugalskiej zakorzeniły się na stałe w XV wieku.
Pochodzenie nazwy
Nazwa azulejo dotarła do słownika portugalskiego za pośrednictwem języka hiszpańskiego. Ma rodowód arabski, bowiem pochodzi od arabskiego słowa azzelij lub al zuleycha. Oznacza „mały, gładki, wypolerowany kamień”, który był wykorzystywany w bizantyjskich mozaikach na Bliskim Wschodzie.
Portugalskie azulejos
Historia portugalskich azulejos rozpoczyna się od wizyty króla Manuela I w sąsiedniej Hiszpanii w 1498 roku. Władca portugalski zachwycony ręcznie malowanymi kafelkami w Sewilli, zdecydował o sprowadzeniu pięknych hiszpańsko-mauretańskich płytek to swojego kraju. Udekorował nimi swój letni pałac w Sintrze – Palácio Nacional de Sintra. Sama produkcja sztuki dekoracyjnej azulejo zostaje również zapożyczona przez Portugalczyków. Pierwsze portugalskie manufaktury ceramiczne powstają w połowie XVI wieku. Od tamtej pory, to jest nieprzerwanie przez prawie 500 lat, płytki są nieodłącznym elementem architektury miejskiej i formą sztuki dekoracyjnej w Portugalii.
Otoczeni azulejos
Azulejos są w Portugalii wszechobecne. Tam żyje się w otoczeniu płytek ceramicznych. W przeszłości dekorowano nimi nie tylko ściany, ale często też podłogi i sufity. Zastąpiły tekstylia i freski. Pokrywają fasady kamienic, wnętrza kościołów i klasztorów, ściany w pałacach i dworach oraz w lizbońskim metrze. Przy tym są różnorodne. Mogą być monochromatyczne i polichromatyczne, gładkie i wytłaczane. Jedne tworzą geometryczną mozaikę, inne przedstawiają motywy roślinne czy całe sceny biblijne.
Azulejos ze względu na swój niski koszt produkcji, trwałość oraz praktyczność, znalazły szerokie zastosowanie w architekturze i dekoracji wnętrz. Wodoodporna oszklona powierzchnia płytek pomaga walczyć z wilgocią, która w Portugalii wkrada się do pomieszczeń każdym zakamarkiem. Dodatkowo azulejos chłodzą pomieszczenia, dzięki czemu letni skwar staje się do zniesienia. Ułożone na fasadach kamienic nie tylko poprawiają estetykę budynków, ale i odbijają światło słoneczne, dając przez to wrażenie niesamowitej jasności i blasku.
Spodobał Ci się tekst na temat azulejos? Sprawdź inne moje wpisy, gdzie również pojawia się portugalska ceramiczna płytka:
Zwiedzanie Lizbony z polskim przewodnikiem
Kiedy znowu będziemy mogli podróżować…
A Ty chcesz pojechać do Portugalii i potrzebujesz lokalnego przewodnika po Lizbonie? Kogoś, kto oprowadzi Ciebie nieśpiesznie i w małej grupie po uliczkach miasta, pokaże urokliwe zakątki, wtajemniczy w historię i kulturę? Daj się zaczarować opowieściami przez Sekrety Lizbony!
Dowiedz się więcej i umów się na spacer z polskim przewodnikiem po Lizbonie na: www.sekrety-lizbony.pl
Na ten czas zostań w domu i podróżuj palcem po mapie i z nosem w książkach oraz na blogach!
portonika 